1. Cosmos Genel Bakış
2. Kozmos
3. Kozmosun Yapısı
4. Kozmosun Genişlemesi
5. Kozmosun Kaderi
6. Kozmosun Karanlık Maddesi
7. Kozmosun Karanlık Enerjisi
8. Kozmostaki Hayat
9. Dünya Dışı Zeka Arayışı
10. Sorular ve Cevaplar
| Hususiyet | Izahat |
|---|---|
| Feza | Dünya atmosferinin ötesindeki evrenin uçsuz bucaksız alanı. |
| Sıfır yerçekimi | Uzayda yaşanmış olan ağırlıksızlık hali. |
| Gök cismi | Uzayda bulunan gezegen, ay, star yahut asteroit şeklinde organik bir cisim. |
| Astronot | Uzayda yolculuk etmek suretiyle eğitilmiş fert. |
| Feza istasyonu | Çoğu zaman Dünya’nın yörüngesinde bulunan, uzayda yaşanabilir suni yapı. |
1. Cosmos Genel Bakış
Kozmos, gezegenler, yıldızlar, galaksiler ve öteki bütün madde ve enerji formları dahil olmak suretiyle bütün feza ve süre ve içerikleridir. Kozmosun ortalama 13,8 milyar sene ilkin Büyük Patlama’da yaratıldığına inanılıyor ve şu anda hızlanan bir miktarda genişliyor.
Kozmosun incelenmesine kozmoloji denir ve evrenin kökeni, evrimi ve yapısıyla ilgilenen bir astronomi dalıdır. Kozmologlar, teleskoplar, uydular ve bilgisayar simülasyonları dahil olmak suretiyle kozmosu incelemek için muhtelif araçlar kullanırlar.
Kozmos geniş ve esrarlı bir yerdir ve onun hakkındaki hâlâ bilmediğimiz oldukça şey var. Sadece kozmologların emekleri yardımıyla evrenimizin kökenleri ve evrimi hakkındaki az az daha çok şey öğreniyoruz.
3. Kozmosun Yapısı
Kainat geniş ve karmaşıktır ve yapısı hala gökbilimciler tarafınca incelenmektedir. Sadece bilim adamları, Büyük Patlama modeli, esneyen kainat modeli ve çoklu kainat modeli de dahil olmak suretiyle evrenin yapısını açıklamak için bir takım model geliştirmiştir.
Büyük Patlama modeli, evrenin en yaygın kabul kabul eden modelidir. Evrenin ortalama 13,8 milyar sene ilkin oldukça sıcak ve yoğun bir durumda başladığını belirtir. Kainat sonrasında genişledi ve soğudu ve nihayetinde bugün gördüğümüz galaksileri ve yıldızları oluşturdu.
Esneyen kainat modeli, evrenin ivmelenen bir miktarda genişlediğini belirtir. Bu, bizlerden giderek artan bir hızla uzaklaşıyor şeklinde gözüken uzak galaksilerin gözlemlerine dayanmaktadır. Evrenin genişlemesinin, evrenin giderek daha süratli genişlemesine yol açan esrarlı bir güç olan karanlık enerjiden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Çoklu kainat modeli, her biri kendi fizik yasalarına haiz birçok değişik kainat bulunduğunu belirtir. Bu model, evrenin birçok değişik biçimde yaratılmış olabileceği ve bu değişik yolların her birinin değişik bir evrenle sonuçlanabileceği fikrine dayanır.
Kozmosun yapısı, astronomlar tarafınca hala incelenen büyüleyici bir mevzudur. Kozmos hakkındaki daha çok şey öğrendikçe, evrendeki yerimiz hakkındaki daha derin bir anlak kazanıyoruz.
4. Kozmosun Genişlemesi
Kozmosun genişlemesi, uzaydaki iki nesne arasındaki mesafenin zaman içinde artmasıdır. Kozmolojinin en temel yönlerinden biridir ve astronominin ilk günlerinden beri gözlemlenmektedir. Kozmosun genişlemesi, evrendeki bütün maddeleri birbirine doğru çeken yerçekimi kuvvetinden doğar. Sadece, kozmosun genişlemesi aslen hızlanmaktadır, doğrusu iki nesne arasındaki mesafe artan bir miktarda artmaktadır. Bunun, kozmosun genişlemesinin hızlanmasına yol açan esrarlı bir qüç olan karanlık enerjinin varlığından kaynaklandığı düşünülmektedir.
Evrenin genişlemesi, evreni anlamamız açısından bir takım çıkarıma haizdir. Birincisi, evrenin devamlı olarak büyümüş olduğu anlama gelir. Bu, evrenin yaşını anlamamız açısından mühim çıkarımlara haizdir, bu sebeple evrenin genişlemediği durumda olduğu için daha genç olduğu anlama gelir. İkincisi, evrenin genişlemesi, galaksilerin birbirinden uzaklaştığı anlama gelir. Bu, galaksilerin oluşumu ve evrimi anlayışımız açısından mühim çıkarımlara haizdir. Üçüncüsü, evrenin genişlemesi, evrenin zaman içinde daha azca yoğun hale geldiği anlama gelir. Bu, evrenin geleceği anlayışımız açısından mühim çıkarımlara haizdir.
Kozmosun genişlemesi, günümüzde astronomlar tarafınca hala incelenen büyüleyici ve karmaşa bir olgudur. Evreni anlamamızın temel bir parçasıdır ve kozmosun geçmişini, bugününü ve geleceğini anlamamız açısından mühim çıkarımlara haizdir.
5. Kozmosun Kaderi
Evrenin kaderi, yüzyıllardır filozoflar ve bilim adamları tarafınca üstünde kabul edilen bir mevzudur. Evrenin nihayetinde nasıl biteceği hakkındaki birçok değişik kuram vardır, sadece kimse kararlı olarak bilmiyor.
Bir ihtimal, evrenin sonsuza dek genişlemeye devam etmesidir. Kainat genişledikçe, galaksiler birbirinden giderek uzaklaşacak ve nihayetinde birbirlerini göremeyecek kadar uzaklaşacaklardır. Bu, “büyük donma” olarak bilinir.
Başka bir ihtimal da evrenin nihayetinde kendi içerisine çökmesidir. Bu “büyük bozgun” olarak bilinir. Büyük bozgun, evrenin genişlemesi yavaşlarsa ve nihayetinde bilakis dönerse gerçekleşir. Kainat çökerken, galaksiler birbirine giderek daha da yakınlaşacak ve nihayetinde tüm bunlar tek bir dev kara deliğe dönüşecektir.
Üçüncü ihtimal ise evrenin bir balans durumuna ulaşmasıdır. Bu senaryoda evrenin genişlemesi yavaşlayacak ve nihayetinde duracaktır, sadece kainat kendi içerisine çökmez. Kainat sonsuza dek bir balans niteliğinde var olacaktır.
Bu senaryolardan hangisi doğrudur? Kimse kararlı olarak bilmiyor. Kozmosun kaderi, çözülmesi ihtiyaç duyulan bir gizemdir.
6. Kozmosun Karanlık Maddesi
Kozmosun karanlık maddesi, evrendeki maddenin ortalama %85’ini meydana getiren esrarlı bir maddedir. Teleskoplar ve öteki aletler tarafınca görülemez ve varlığı, görünür madde üstündeki kütle çekim etkilerinden çıkarılmaktadır.
Karanlık maddenin proton ve nötronlardan oldukça daha büyük kütleli parçacıklardan oluştuğu düşünülüyor, sadece hemen hemen direkt tespit edilmedi. Karanlık maddenin ne olabileceğine dair birçok değişik kuram var, sadece hiçbiri kararlı olarak kanıtlanmadı.
Karanlık madde arayışı çağdaş fiziğin en mühim zorluklarından biridir. Karanlık maddenin doğasını anlayabilirsek, kainat ve zamanı hakkındaki yeni bir anlak kazanacağız.
7. Kozmosun Karanlık Enerjisi
Kozmosun karanlık enerjisi, evrenin genişlemesinin hızlanmasına yol açan esrarlı bir güçtür. Karanlık enerjinin evrenin toplam enerji içinde ne olduğunun ortalama %70’ini oluşturduğu tahmin edilmektedir ve varlığı muhtelif kozmolojik gözlemlerle desteklenmektedir. Sadece karanlık enerjinin doğası hala bilinmemektedir ve fizikteki en acele çözülmemiş problemlerden biridir.
Karanlık enerjinin ne olabileceğine dair birçok değişik kuram vardır. Bir ihtimal, bütün evreni kaplayan yeni bir alan türüdür. Bir öteki ihtimal ise, Einstein’ın genel görelilik denklemlerinde görülen durağan(durgun) bir kıymet olan kozmolojik bir durağan(durgun) olmasıdır. Bir öteki ihtimal ise karanlık enerjinin hemen hemen tespit edilmemiş yeni bir parçacık türünden oluşmasıdır.
Karanlık enerjinin incelenmesi, kozmolojide mühim bir inceleme alanıdır. Karanlık enerjinin doğasını anlayarak, evrenin zamanı ve geleceği hakkındaki daha çok şey öğrenebiliriz.
Kozmos’ta Hayat
Evrende hayat arayışı, bilimdeki en mühim ve coşku verici çabalardan biridir. Bilim adamları devamlı olarak öteki gezegenlerde, uydularda ve asteroitlerde hayat emareleri arıyorlar ve son yıllarda birtakım umut verici keşiflerde bulundular.
Hayat aramak için en ümit verici yerlerden biri güneş sistemidir. Mars, nispeten ince bir atmosfere ve yüzeyinde sıvı suya haiz olduğundan bilhassa iyi bir adaydır. Bilim adamları, Mars’ın bir zamanlar yaşanabilir olabileceğine dair kanıtlar buldular ve şu anda gezegeni inceleyerek mevcut hayat kanıtı olup olmadığını araştırıyorlar.
Hayat aramak için ümit vadeden bir öteki yer ise dış güneş sistemidir. Jüpiter’in uydusu Europa’nın yeraltı okyanusu olduğu düşünülüyor ve bilim adamları bu okyanusun yaşama ev sahipliği yapabileceğine inanıyor. Satürn’ün uydusu Titan’ın da yeraltı okyanusu olduğu düşünülüyor ve bu okyanusun da yaşama ev sahipliği yapması olası.
Bilim adamları ek olarak Güneş dışındaki yıldızların yörüngesinde dönen gezegenler olan dış gezegenlerde de hayat arıyorlar. Dış gezegenleri incelemek son aşama zor olsa gerek, sadece gökbilimciler potansiyel olarak yaşanabilir birkaç dış gezegen tespit edebildiler. En ümit verici dış gezegenlerden biri, Dünya ile nerede ise aynı boyutta olan ve Güneş’e benzer bir yıldızın yörüngesinde dönen Kepler-452b’dir.
Kozmosta hayat arayışı uzun ve sıkıntılı bir yolculuktur, sadece arkasından gitmeye kıymet bir yolculuktur. Başka bir gezegende hayatın keşfi, evreni ve içerisindeki yerimizi anlamamız üstünde derin bir tesir yaratacaktır.
9. Dünya Dışı Zeka Arayışı
Dünya dışı zeka arayışı (SETI), Dünya haricinde parlak zeka hayat kanıtı bulma çabasıdır. SETI araştırmacıları, radyo teleskopları, optik teleskoplar ve kızılötesi teleskoplar dahil olmak suretiyle dünya dışı medeniyetlerden gelen sinyalleri aramak için muhtelif yöntemler kullanır.
Dünya dışı zeka arayışı tartışmalı bir mevzudur. Birtakım insanoğlu dünya dışı zeka bulmanın olanaksız olduğuna inanırken, ötekiler uzaylı bir medeniyetle münasebet kurmamızın yalnız süre meselesi olduğuna inanır.
Dünya dışı zeka arayışı bir asırdan uzun süreden beri devam ediyor, sadece şimdiye kadar dünya dışı yaşama dair kararlı bir delil bulunamadı. Sadece, dünya dışı hayatın var olabileceğini düşündüren bir takım cezbedici ipucu var.
Dünya dışı hayat için en meşhur kanıtlardan biri Wow! sinyalidir. Wow! sinyali, 1977’de SETI projesi tarafınca tespit edilen kuvvetli bir radyo sinyaliydi. Sinyal yalnızca birkaç saniye süresince tespit edildi ve deposu hiç bir süre kararlı olarak belirlenemedi. Sadece birçok bilim insanı Wow! sinyalinin dünya dışı bir medeniyetten gelen bir bildiri olduğuna inanıyor.
Dünya dışı hayat için bir öteki delil ise dış gezegenlerin keşfidir. Dış gezegenler, Güneş dışındaki yıldızların yörüngesinde dönen gezegenlerdir. Dış gezegenlerin keşfi, galaksimizde milyarlarca gezegen bulunduğunu ve bu gezegenlerin çoğunun yaşanabilir bölgelerde olduğunu göstermiştir. Bu, öteki gezegenlerde hayatın var olmasının olası bulunduğunu düşündürmektedir.
Dünya dışı zeka arayışı sıkıntılı ve pahalı bir çabadır, sadece bununla birlikte büyüleyicidir. Dünya dışı zeka arayışı, insanlığın en temel sorularından birine yanıt bulma arayışıdır: Evrende sadece mıyız?
S: Göksel süspansiyon nelerdir?
A: Göksel süspansiyon, uzayda ağırlıksız olma halidir. Bir nesne özgür düşüşte olduğunda, sözgelişi Dünya yörüngesindeki bir astronot şeklinde, elde edilir.
S: Göksel süspansiyon iyi mi sağlanır?
A: Göksel süspansiyon, bir nesne özgür düşüşte olduğunda elde edilir. Bu, bir gezegenin yahut başka bir gök cisminin yörüngesinde dönüp yahut bir feza aracının içerisinde ağırlıksız bir durumda olarak yapılabilir.
S: Göksel asılı kalmayı deneyimlemek iyi mi bir şey?
A: Göksel askıya alınmayı deneyimleyen astronotlar bunu gerçeküstü ve ağırlıksız bir his olarak tanımladılar. Ek olarak, bir refah ve durallık hissi ve çevrelerine dair artan bir farkındalık hissi yaşadıklarını bildirdiler.
0 Yorum